شپشک برنج آفتی ریز است. شپشک بالغ ۲ تا ۳ میلیمتر و رنگ آن از قهوهای مایلبهسرخ تا سیاه متغیر است. این موجودات اغلب دارای حفرههای دایرهمانند و بیقرینه روی سینه، و لکههای قرمز روی پوشش بالها هستند. شپشک برنج خیلی شبیه دیگر انواع شپشک است؛ تفاوت آنها در لکههای کوچک نارنجی مایلبهقرمز روی بدنشان است. لاروی شپشک پا ندارد اما سرش درون کپسولی است که شپشک بالغ فاقد آن است. لارو به رنگ سفید شیری است. قسمتهای جوندهٔ دهان لارو در انتهای سر دیده میشوند. جالب است بدانید که شپشک برنج میتواند پرواز کند. شپشک در تاریکی جذب نور میشود.
شپشک برنج را معمولا بیرون از خانهتان نخواهید دید؛ اما اگر در ظرف برنجتان لانه کنند، پس از مدتی روی کف و دیوارها پخش میشوند! شپشک برنج ازنظر پزشکی خطرناک نیست، نیش نمیزند و باعث عفونت نمیشود؛ اما بهشکل جدی باعث نابودی خوراک و از بین رفتن غذا میشود. عمر شپشک برنج ۴ تا ۶ ماه است. این آفت، پس از مرگ، پاهایش را به درون بدنش جمع میکند.آیا برایتان پیش آمده وقتی پیمانهٔ برنج را در سینی یا قابلمه خالی میکنید، با دیدن موجودات ریز سیاه یا قهوهای، ابرو در هم بکشید؟ شاید هم در آن لحظه حس ناخوشایندی پیدا کردهاید! در چنین مواقعی چطور برنج را تمیز میکنید؟ چطور برنج را از آفتها محافظت میکنید؟ ما با همراه باشید زیرا در ادامه به بیان روش های جلوگیری از شپشک برنج می پردازیم.
تله های چسبناک متنوعی در بازار وجود دارد.شپشک ها به علت اینکه جذب نور می شوند با ریختن برنج در سینی به اطراف پراکنده خواهند شد بنابراین در اطراف ظرف تله های چسبناک قرار دهید تا زمان فرار شپشک ها ، آنها به تله بچسبند و نتوانند خود را از تله رها کنند چون این آفت ها، زیاد قوی نیستند که خودشان را از نوار جدا کنند بنابراین با چسبیدن به نوارها می میرند.
ممکن است در هر یک از مراحل کاشت، داشت تا برداشت و انبارکردن برنج، تخم این حشرات روی گیاه برنج قرار گیرد. حال اگر برنج را در شرایط مناسب برای رشد آنها قرار دهیم، فعالیت شان آغاز شده و تکثیر میشوند و بعد از مدتی کیسه برنج پر از شپشک برنج میشود.
مهمترین راه حلی که برای پیشگیری از ایجاد شپشک برنج وجود دارد، این است که نکات نگهداری از برنج را بدانیم و رعایت کنیم. به صورت خلاصه این راهکارها شامل موارد زیر است:
هنگام خرید برنج ، چشمتان بهدنبال شپشک باشد. اگر موردی به چشمتان خورد، احتمال تولیدمثل و افزایش آنها در آینده زیاد است؛ بنابراین بهتر است از خرید برنج موردنظر بگذرید.
ما اغلب تمایل داریم برنج و غلات را در مقدار زیاد بخریم؛ درحالیکه میدانیم شپشک برنج در موادی شکل میگیرد که معمولا تا مدتها استفاده نمیشوند. بهتر است برنج را در اندازهٔ کم بخریم و در مدت معین مصرف کنیم.
برنج را در کیسه نگه ندارید. شپشک میتواند به کیسه نفوذ کند و از آن بگذرد. شپشک میتواند به ظرفهایی هم نفوذ کند که به خوبی بسته نمیشوند.
با تمیز نگه داشتن محل ذخیره برنج و دیگر خوراکیها، شپشک را از خانهتان دور نگه میدارید. بهداشت و پاکی نهتنها از شکلگیری شپشک بلکه از تولید حشرات دیگر جلوگیری میکند: حشرات ریزی که بهسادگی تخمهایشان را در هر سوراخسُنبهای پنهان میکنند.
فلفل چیلی خشک شپشک را دفع میکند. استفاده از فلفل چیلی خشک، روشی طبیعی و بیضرر است. فلفل چیلی خشک بوی تندی دارد و حشرات مختلف از جمله شپشک را از خود میراند. میتوانید چیلی را با پارچه یا پوشش نازکی بپوشانید و در ظرف برنج بگذارید.
اگر به هر دلیلی برنج شپشک زد، می توانید با راه های مختلفی این حشره های ریز را از بین ببرید. البته انتخاب روش، به میزان محصولی که در اختیار دارید، بستگی دارد. یک راه ساده و سنتی این است که پارچه بزرگ و تمیزی را زیر نور آفتاب و در محلی دور از گرد و خاک پهن کنید و بشپشک برنج را روی آن بریزید.
هوادهی و گرمای شدید آفتاب بین ساعت ۱۲تا ۳ بعدازظهر، می تواند حشره های برنج را فراری دهد. البته برای پیشگیری از خردشدن برنج، آن را مدت زمان زیادی زیر نور مستقیم آفتاب قرار ندهید. روش دیگر، پاشیدن نمک لابه لای برنج است که هرچند تاثیر زیادی در از بین بردن حشرات ندارد اما می تواند تا حدی باعث پیشگیری از تکثیر آنها شود.
راه دیگری که بسیاری از افراد برای پیشگیری از شپشک زدن یا حتی از بین بردن حشره های برنج استفاده می کنند، قرص های سیر موجود در بازار است. این قرص ها معمولا ترکیب های فسفردار هستند و از آنجا که ترکیب های فسفردار بوی سیر می دهند، در بازار به قرص سیر معروف شده اند ولی در واقع سیری در تهیه آن به کار نرفته است.
یک روش سالم و محبوب که مردم مازندران از آن استفاده می کنند استفاده از سیر و میخ آهنی است. در این روش تعدای حبه سیر و چند عدد میخ آهنی بزرگ در ظرف برنج قرار می دهند تا شپشک از برنج دور شود و وارد آن نشود.
مکان های خشک و خنک، بهترین محل برای نگهداری و انبار کردن غلات هستند تا گرفتار شپشک نشوند. اگر این مهمانهای ناخوانده ی ریز را در خانه تان پیدا کردید، نگران نشوید.ما به شما میگوییم برای از بین بردن شپشک برنج در خانه چه کنید.
برای از بین بردن شپشک برنج در خانه می توانید آب جوش روی برنج بریزید زیرا آب جوش شپشک و تخم های آنها را می کشد. پس از مردن شپشک ها ، آنها در سطح آب شناور می شوند و خیلی راحت می توانید ب آنها را جدا کنید. با حرارت دادن برنج هم می توانید شپشک ها و تخم های شان را بکشید.
برای از بین بردن شپشک برنج و تخم های آن، برنج چهار روز در فریزر بگذارید و پس از چند روز آن را در بیاورید و بسته بندی کنید.
یکی از بهترین راه ها برای از بین بردن شپشک برنج ، قرار دادن برگ بو و برگ چریش در برنج است که حشرات را از برنج دور می کند.
برای دور کردن شپشک ها از برنج ، کمی میخک درون ظرف برنج بگذارید تا حشرات از بین بروند و از ورود آن ها به ظرف جلوگیری شود. گذاشتن کمی میخک در قفسه های نگه داری غذا یا آشپزخانه اجازه ورود شپشک را نمی دهد.
اگر برنج تان شپشک زده برنج را زیر نور آفتاب بگذارید زیرا تابش آفتاب سبب دور شدن این حشرات می شود . برنج شپشک زده را روی یک پارچه تمیز زیر نور آفتاب پهن کنید. شپشک آفتاب را دوست ندارد و دنبال جای تاریک و مرطوب است بنابراین آفتاب سبب دور شدن شپشک می شود.
شپشک روی گونی برنج تخم گذاری می کند بنابراین پس از نابودی حشرات دوباره برنج را در گونی قبلی نریزید زیرا دوباره ممکن است در آن حشره رشد کند.